Phần 1 : Chọn người Xông đất, Hướng xuất hành đầu năm

Theo quan niệm phương Đông, chuyện xông đất, xuất hành đầu năm mới ảnh hưởng đến vận mệnh gia chủ cả năm. Vì vậy, lựa chọn người xông đất, hướng xuất hành đầu năm cũng là mong một năm may mắn.





Sáng mồng Một đầu năm hết sức quan trọng, người nào cũng giữ gìn từ lời ăn tiếng nói cho đến việc đi đứng, thăm hỏi lẫn nhau. Họ mong mỏi buổi sáng đầu năm có người ăn ở hiền lành, làm ăn phát đạt, tính tình vui vẻ... bước chân vào nhà trước nhất.

Đó là tục xông nhà, xông đất, có nơi gọi là đạp đất. Thời gian xông nhà tốt nhất vào buổi sáng mồng Một Tết. Người đi xông đất, ngoài những lời cầu chúc tốt đẹp dành cho gia chủ còn phải ăn mặc thật đẹp và mang theo một chút quà Tết.

Quà ở đây không nhất thiết là quý giá, nhiều hay ít, mà chỉ có tính cách tượng trưng và phụ thuộc vào mức độ quen biết gia chủ thân hay sơ. Nó có thể là một chai rượu Tết, một gói trà ngon, một chiếc bánh chưng hay một phong bánh ngọt.

Xông đất xong còn mừng tiền, chủ yếu là cho trẻ con gia chủ. Sau đó chủ nhà cũng hoan hỉ chúc tụng lại vị khách xông nhà và thết đãi một vài món ăn hay thức uống.

Chuyện ăn uống này cũng chỉ mang tính tượng trưng cho có lệ, như ăn vài miếng bánh, miếng mứt, uống một ly rượu hay chén trà. Nhà nào đã có người đến xông đất rồi thì việc tiếp khách trong ngày mồng một Tết không có ảnh hưởng gì đến gia chủ kể cả người tốt vía lẫn xấu vía.

Ngoài việc sửa soạn một mâm cúng giao thừa, trong tập quán của rất nhiều gia đình, người ta hay tìm người để xông đất. Những kiến thức mang tính tri thức được vận dụng để chọn thêm, đó là tuổi của tam hợp cục như: Dần - Ngọ - Tuất (Hỏa cục); Thân - Tý - Thìn (Thủy cục); Tỵ - Dậu - Sửu (Kim cục); Hợi - Mão - Mùi (Mộc cục) để chọn tuổi người đó vào năm mới.



Đó là tuổi của Sinh - Khắc - Chế - Hóa mà Sinh được chọn. Và, đó là tuổi mà mệnh của người đó cùng với năm mới là tương sinh theo lục thập hoa giáp.

Vậy năm Nhâm Thìn chọn tuổi nào xông đất?

Năm nay thuộc về hành Thủy lại có Thìn thổ của Thập nhị địa chi. Thân thuộc hành kim, lại cùng thuộc Thủy cục, ta có Thổ sinh Kim rồi. Lại chọn người tuổi Giáp Thân có mệnh thuộc hành Thủy, thế là người xông đất và năm mới cùng một hành (Người sinh năm 1944). Đây là tuổi hợp để xông đất.

Một tuổi nữa cũng tốt là tuổi giáp Tý vì Tý, Thìn đều cùng thuộc Thủy cục, Giáp Tý thuộc hành Kim vậy người có tuổi Giáp Tý (Kim) cùng năm mới (Thủy) cùng tương sinh với nhau.

Các tuổi hợp khác là Canh Thân, Mậu Thìn, Bính Tý cũng là những lựa chọn tốt. Điều tốt xấu luôn được chiêm nghiệm qua cả 1 năm sắp tới. Vậy ta chuẩn bị tốt và hài lòng về con người ta chọn thì bước vào năm mới đã có sẵn một niềm tin an lành.

Đầu năm qua đêm giao thừa đến ngày mùng 1 Tết, mọi người đều ra đường để hưởng cái xuân khí đầu năm, để gặp nhau chúc tụng những lời chân thành may mắn. Người xưa gọi là xuất hành đầu năm.

Xuất hành đầu năm để tìm tài thần, hỷ thần là những yếu tố tạo cho cuộc sống thêm tươi đep khi kinh doanh thu được tài lộc, niềm vui đến ngày ngày.

Ngày mùng Một năm nay là ngày Quý Mùi thì ta sẽ chọn hướng Nam và Đông Nam, tính từ nhà mình ra để đi. Đường làng lối xóm đã ấn định, phố xã, ngõ ngách cũng có sẵn khi xuất hành ta đi theo hướng như trên, nếu gần mà chưa được hướng thì thêm một đoạn nữa, miễn sao là nhập được đúng hướng trong lần xuất hành đầu tiên.

Giờ xuất hành:

Theo Xuất hành Bảo kinh của Trung Hoa, đầu năm gặp ngày Quý Mùi là ngày Hàn Tín dẫn quân lên điện, khuyên nên xuất hành giờ Mùi, giờ Ngọ sẽ gặp nhiều việc mừng vui. Theo Hiệp Kỷ biện phương thư thì các giờ Dần Mão và Tỵ là giờ Tốt cho việc xuất hành, Theo cách tính giờ Hoàng Đạo thì trong ngày vẫn còn giờ Thân tốt.

Tóm lại những giờ Tốt trong ngày có thể xuất hành:

Giờ Dần: 3 đến 5 giờ sáng.
Giờ Mão: 5 đến 7 giờ sáng.
Giờ Tỵ: 9 đến 11 giờ sáng.
Giờ Ngọ: 11 đến 1 giờ chiều.
Giờ Mùi: 1 đến 3 giờ chiều.
Giờ Thân: 3 đến 5 giờ chiều.

Như vậy, suốt sáng cho tới chiều, ngày đầu năm xuất hành hái lộc chỉ nên tránh giờ Thìn là 7 đến 9 giờ sáng mà thôi.


Phần 2 : Những điềm lành và Kiêng kỵ ngày Tết

Một chút chú ý về điềm lành và điều kiêng kị trong ngày Tết để có một năm mới thật may mắn!

- Chó lạ vào nhà: các cụ xưa này có câu tục ngữ “Mèo vào nhà thì khó, Chó đến nhà thì sang” nên đầu năm dường như những chú cún luôn được mọi người yếu mến chào đón, còn họ hàng nhà tiểu hổ lại thường bị buộc hoặc nhốt lại để các anh chàng/cô nàng không chạy rong chơi Tết mà lỡ may vào nhầm nhà nào lại khiến gia chủ nhà ấy bất an cả năm thì khổ.

- Tục mua muối đầu năm: “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” vẫn là câu nói cửa miệng truyền biết bao nhiêu đời nay, cuối năm để chuẩn bị cho các bà các mẹ cơi trầu đầy đủ, con cháu vẫn thường sắm cả chút ít vôi cho miếng trầu thêm đậm đà, rồi mỗi sáng mùng 1, khi thấy cô hàng muối rao qua nhà, các bà các mẹ sẽ gọi lại để mua thêm ít mặn mà cho gia đình một năm thêm mặn mà bền chặt.

- Tục lệ đi chùa cầu may: Đi chùa lễ lạc đầu năm trở thành một thói quen không chỉ của các tăng ni phật tử mà là của hầu hết dân ta tự bao giờ, vào chùa, mọi người đều kính cẩn cúi đầu trước tượng phật uy nghiêm mà hành lễ, xin đức phật từ bi hỉ xả phù hộ cho gia đình, cho bạn bè, cho toàn bộ người thân yêu bên mình và cả mọi người kể cả không quen biết khác được một năm đủ đầy hạnh phúc cũng là một lễ nghi cầu mong may mắn khác nữa.

2. Kiêng kị

Theo quan niệm trong ngày đầu năm (Nguyên Đán) mà có nhiều điều tốt đẹp thì cả năm đó chắc chắn sẽ có nhiều điều tốt đẹp đến cho mọi người, do đó, người Việt có một số kiêng kị như sau:

- Kị người khác đến xin lửa nhà mình ngày mùng 1 Tết: vì quan niệm lửa là đỏ là may mắn. Cho người khác cái đỏ trong ngày mùng Một Tết thì cả năm đó trong nhà sẽ gặp nhiều điều không may như làm ăn thua lỗ, trong nhà lủng củng, ra đường hay gặp tai bay vạ gió… nên các gia đình tốt nhất nên kiểm tra bình gas, bếp gas bếp điện hay dự trữ củi lửa, chuẩn bị kỹ lưỡng cho mình từ trước kẻo ngày mùng 1 không có lửa để dùng thì sẽ phiền hà đấy!

- Kiêng cho nước đầu năm: cũng như lửa, nước được ví như nguồn tài lộc trong câu chúc “tiền vô như nước”, nếu cho nước thì coi như mất lộc. Thường thì trước khi bước sang năm mới ở nông thôn nhà nào cũng lo đổ đầy nước vào bể, vào chum hoặc vại. Từ trong tâm thức người ta tin rằng năm mới đến sẽ đem theo của cải nhiều như nước. Chẳng thế mà sáng mùng một Tết rất nhiều nhà thời xưa hay thuê người gánh nước đến. Họ được mừng tuổi đôi ba hào, thế là cả chủ nhà lẫn người quẩy thuê cả năm sẽ đều may mắn.

- Kiêng việc vay mượn hay trả nợ, cho vay: Chỉ trong hoàn cảnh túng thiếu hoặc cấp bách, người ta mới nghĩ đến chuyện vay mượn tiền bạc hoặc đồ dùng của người khác. Và đây là vấn đề khá tế nhị mà người Việt luôn quan tâm, chú ý để tránh làm mất lòng nhau. Vì vậy mà người xưa quan niệm không nên vay tiền hoặc đồ đạc vào những ngày đầu năm mới, điều đó có thể làm chúng ta rơi vào cảnh túng thiếu cả năm, không may mắn.

- Người ta thường kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa trong dịp Tết.

- Kiêng ra đường vào ngày xấu: Theo quan niệm của ông cha ta thì ngày mồng 5 tháng giêng Âm lịch là ngày nguyệt kỵ “Mùng năm, mười bốn, hăm ba/ Đi chơi còn thiệt nữa là đi buôn”, người Việt thường tin rằng ngày này không thích hợp cho xuất hành hay các cuộc du xuân.