Trong chuyến ghé thăm “bảo tàng các loại thú nhồi bông” của ông Điêu Chính H. ở Sơn La và trong cuộc trò chuyện về những ngày vào rừng sát hại thú quý của ông, chúng tôi phát hiện ra rằng, ở một số cánh rừng Sơn La vẫn còn chó sói, loài động vật quý hiếm trong sách đỏ, song đang bị giết hại hàng ngày.

Theo ông H., hai khu rừng còn nhiều chó sói nhất là rừng Sốp Cộp giáp Lào và rừng Huổi Luông, cánh rừng giáp 3 huyện, gồm Quỳnh Nhai (Sơn La) và Sìn Hồ, Than Uyên (Lai Châu). Trước đây, ông H. cũng từng giết hại rất nhiều chó sói. Tuy nhiên, vài năm nay ông không vào rừng săn thú nữa.

Ông H. kể rằng, chỉ thích dùng những loại súng săn truyền thống của người Thái, ấy là súng kíp. Tư gia của ông chứa hàng chục khẩu kíp. Có loại bắn một phát ra một viên bằng hạt lạc, đủ sức giết hổ, có loại bắn một phát ra hàng trăm viên, chỉ to như hạt đậu, hạt đỗ, hạt gạo. Loại này bắn chim, bắn sóc thì chết cả đàn.

Người dân khiêng thịt trâu từ rừng ra do đàn sói sát hại.

Chỉ khi nào săn các loại thú lớn, như hổ, trâu rừng, bò rừng, ông mới dùng đến những khẩu như Tán-mã, CKC, Cạc-bin. Mấy khẩu này là tài sản của cha ông để lại từ thời Pháp, Mỹ. Nó vốn được dùng để giết giặc, nhưng khi ác thú hoành hành, quẫy nhiễu cuộc sống người dân, thì ông đem ra sử dụng.

Tuy nhiên, mấy năm trước, ông đã đem nộp hết cho chính quyền. Vài khẩu súng cũ quá thì ông tháo rời ra, để nó không còn là súng nữa, rồi treo lên tường làm đồ kỷ niệm.

Trong số các loài ác thú, thì thợ săn Điêu Chính H. tiêu diệt nhiều nhất là chó sói. Theo ông, xưa kia, loài thú này là ác mộng của dân bản, vì nó giết hại quá nhiều trâu, bò. Giết sói là cách ông bảo vệ đồng bào. Nhưng giờ chúng đã bị tiêu diệt nhiều, chúng lại là loài trong sách đỏ, nên ông không dám giết hại nữa.

Theo ông H., so với hổ, thì sói là kẻ phá hoại khủng khiếp hơn nhiều. Có gia đình thiệt hại hàng trăm triệu vì sói xơi mất cả đàn trâu, bò. Tôi đã quá ngạc nhiên vì đại ngàn Huổi Luông còn hổ, thì lại càng ngạc nhiên hơn khi nơi đây còn rất nhiều chó sói.

Theo anh Điêu Chính Pâng (Trưởng bản Púm, xã Pha Kinh, Quỳnh Nhai, Sơn La), hầu như năm nào người dân trong bản cũng “cúng” khoảng 20 trâu, bò cho bọn sói. Năm nào nhiều thì mất đến 50 con. Hầu như nhà nào cũng từng bị thiệt hại trâu bò vì bọn sói hung dữ trong đại ngàn Huổi Luông.

Lần sói về bản tấn công khủng khiếp nhất là năm 2004. Khi đó, mới chập tối, mọi người vừa ăn cơm xong, thì bỗng thấy tiếng chó sủa văng vẳng từ phía rừng. Tiếng trâu, bò rống thảm thiết. Ai cũng biết rằng, đàn chó sói lại về ăn trâu bò của bà con.

Anh Pâng cùng dân bản vác theo mâm, chảo, dao quắm, đinh ba chạy thục mạng vào rừng. Họ vừa chạy vừa gõ mâm, xoong loảng xoảng, inh tai để xua đuổi đàn sói.

Khi mọi người vào đến nơi, một cảnh tượng kinh hoàng diễn ra trước mắt: 6 con trâu, 4 con nghé, 7 con bò mất mạng, con nào cũng bị mất một mảng thịt ở mông. Máu chảy nhoe nhoét, vung vãi khắp bìa rừng. Nhìn dấu chân và cách tấn công con mồi, mọi người đều thấy quá quen thuộc và ai cũng biết rằng đó là chó sói.

Theo anh Pâng, chó sói ở rừng Huổi Luông còn rất nhiều, chúng thường kéo cả đàn về các bản để tấn công trâu bò, lợn gà, dê, ngựa của đồng bào.

Chó sói rất hung tợn. Chúng đi săn thành đàn từ 20 đến 30 con, thậm chí 50 con. Khi đã khép vòng vây là chúng giết con mồi bằng được, bất chấp sự có mặt của con người.

Cách chúng ăn mồi cũng kỳ quái, cứ vờn trâu bò rồi đớp thịt ở mông, ở đùi. Hàm răng của nó sắc hơn cả dao cạo, xé đứt cả da trâu.

Khi nào trâu bò mất máu nhiều, kiệt sức và gục xuống thì nó tiếp tục tấn công con khác. Do vậy, mỗi khi có đàn chó sói về thì dân bản phải mất vài con trâu, bò.

Thịt trâu, bò do sói sát hại được bày bán cả tảng ở chợ.

Có những năm chó sói về nhiều, dân bản suốt ngày vào rừng nhặt xác trâu bò về ăn. Gia đình ăn không hết thì chia cho dân bản. Muốn bán cũng không ai mua. Đường sá từ huyện lỵ Quỳnh Nhai ra Sơn La cách đây chừng 10 năm rất trắc trở, nên chẳng có thương lái nào lặn lội vào đây.

10 năm trước, tôi đã từng ngạc nhiên hết mức khi ăn nhậu trong một quán lá ở huyện lỵ Quỳnh Nhai. Tôi và anh bạn đồng nghiệp chén mấy đĩa thịt bò, nào bò xào lăn, nào bò sốt vang, nào là bò hấp, nào bò tái, bò muối, ngẩu pín bò… mà chỉ hết có 30 ngàn đồng.

Trước khi xuống thuyền xuôi sông Đà rồi cuốc bộ ra Thuận Châu, tôi còn được cô chủ quán có tính tình xởi lởi dúi cho một bọc to tướng, toàn thịt trâu hun khói… để cán bộ ăn dọc đường.

Trong những chuyến đi công tác ở vùng Quỳnh Nhai, tôi thường xuyên thấy người dân bày bán cả tảng nguyên lông thịt trâu, bò ở ven đường. Tôi cũng hay gặp cảnh người dân xiên những miếng thịt lẫn xương nặng vài chục ký vào cây luồng và khiêng lủng liểng ra chợ. Trâu bò bán kiểu cả tảng này là do bị sói tấn công.

Loài sói nham hiểm, cứ cắn chết trâu bò, ăn hết thịt mông, moi hết lòng phèo, rồi bỏ dở để tấn công con khác. Đồng bào đành phải vào rừng xả phần thịt xương còn lại, khiêng ra chợ bán tống bán tháo.

Cũng vì thịt bò, thịt trâu nhiều quá, ăn không hết mà đồng bào Thái ở Quỳnh Nhai đã nghĩ ra món thịt chua, thịt muối. Thịt được ướp vào chum, vại với một số loại lá cây để ăn dần.

Cùng với món cá lăng, cá chiên muối, giờ món thịt trâu, thịt bò muối cũng thành đặc sản ở Quỳnh Nhai. Mới đây, người ta chuộng thịt hun khói và ruốc hơn thì dân Quỳnh Nhai lại chuyển sang làm ruốc và thịt hun khói để ăn dần hoặc bán về xuôi.

Kể chuyện ấy để bạn đọc biết rằng, trâu bò ở Quỳnh Nhai nhiều vô kể. Ngay như bản Púm của xã Pha Khinh này, như lời ông trưởng bản thì mỗi nhà cũng có đến cả chục con. Có nhà cũng chẳng biết có bao nhiêu con trâu, bò nữa.

Mỗi hộ dân bản Púm có một khoảnh rừng rộng hàng chục ha trong rừng Huổi Luông để thả trâu, bò. Cứ đầu năm dân bản dắt bò vào rừng thả. Thi thoảng vào rừng bỏ muối cho chúng ăn. Ăn muối rồi, chúng sẽ không đi đâu xa mà chỉ quanh quẩn ở khu rừng đó chờ chủ mang muối đến.

Mỗi khi thấy bóng người vào rừng, trâu, bò trong rừng Huổi Luông lại lần lượt kéo về. Tháng 10 dân bản lại vào rừng lùa trâu bò ra. Mỗi năm, các hộ dân ở đây lại phát hiện ra mình có thêm mấy con bò, mấy con nghé nữa. Chúng sinh nở lúc nào cũng chẳng biết.

Theo thợ săn Điêu Chính H., sau khi giết hại trâu, bò ở cánh rừng khu vực bản Púm (xã Pha Khinh), đàn sói kéo lên hướng Bắc, giết hại vô số trâu, bò ở bản Hé (xã Mường Chiên), cách huyện lỵ Quỳnh Nhai (Sơn La) không xa lắm.

Chỉ trong một chiều tháng 8/2004, đàn sói giết chết 5 con trâu mộng của đồng bào bản Hé. Chúng cắn thủng mông, moi hết lòng phèo để xơi.

Cảnh tượng máu me khủng khiếp, gây thiệt hại kinh tế quá lớn, khiến đồng bào không chịu nổi nữa. Sau cuộc họp toàn bản, “nghị quyết” đưa ra là mời thợ săn Điêu Chính H. vào cuộc tiêu diệt đàn sói.

Biết sói là động vật quý hiếm, trong sách đỏ, cấm săn bắt, nhưng người dân kêu quá, nó lại gây thiệt hại lớn quá, nên ông H. đã ra tay giúp dân. Ông H. kể, để tiêu diệt được bọn sói, một mình ông không đủ sức, mà phải huy động dân bản, cùng một số thợ săn phối hợp. 

Sói tấn công con mồi rất tàn độc.

Hôm đó, ông H. vác theo 4 khẩu súng kíp, loại bắn viên một. Cả 4 khẩu đều đã lên đạn. Tổng số có 30 người lội rừng tiêu diệt bọn sói.

Ông H. cùng vài thiện xạ được phân công bắn sói, số còn lại vác xoong nồi, mâm chậu để đánh động, lùa đàn sói vào họng súng.

Ông H. dẫn đoàn thợ săn cùng dân bản trèo qua dãy Huổi Luông hùng vĩ, phân công mỗi người ém một góc núi chờ hoàng hôn.

Đúng như dự đoán, khi mặt trời lấp ló phía bên kia dãy núi, thì tiếng bò rống, tiếng sói tru rợn người. Đàn trâu, bò trốn sói chạy rầm rầm trong rừng. Một số con đứng nép trong lùm cây, lấp ló đôi mắt hoảng sợ.

Khi bọn sói quây một đàn trâu, chuẩn bị tấn công, thì ông H. hô hào mọi người khép vòng vây. Tiếng xoong, nồi, mâm, chậu khua lên inh ỏi. Đàn sói hoảng sợ bỏ chạy te tua. Nhưng nhóm thợ săn đã có kế hoạch phục kích. Đàn sói được để cửa chạy về phía khe núi hẹp.

Đàn sói giết hại trâu bò gồm 30 con, nhưng chỉ có 9 con bị dồn vào khe núi, số còn lại hung hãn phá vòng vây thoát vào rừng già. Chúng vừa chạy vừa tru lên, nhe nanh gầm ghè rất hung dữ.

Cả 9 con lọt vào khe núi lần lượt gục ngã trước làn đạn của nhóm thợ săn. Trong số 9 con bị tiêu diệt trong khe núi, thì 5 con chết dưới nòng súng của thợ săn điêu luyện Điêu Chính H.

Dân bản Hé reo hò sung sướng. Họ buộc chân sói, xiên vào ống luồng, cứ 2 người một con lủng lẳng khênh ra khỏi rừng.

Không hiểu lý do gì, có lẽ là do thương xót đồng loại, nên hôm sau, đàn sói lại kéo về khu vực này tru tréo ghê rợn. Dân bản sợ hãi, nghĩ chúng kéo về trả thù, nên mọi người đóng kín cửa, không dám vào rừng.

Thợ săn Điêu Chính H. một mình xách súng vào rừng, lấy điểm ngắm và hạ thủ 2 sói to nhất đàn. Đàn sói khiếp sợ, chạy tán loạn.

Thợ săn ở Quỳnh Nhai tập bắn súng kíp.

Như vậy, trong hai ngày hôm đó, thợ săn Điêu Chính H. cùng dân bản Hé hạ sát tổng cộng 11 sói hoang, trong đó, 7 con chết dưới nòng súng của ông H.

Số sói đó bị dân bản cạo lông, thui vàng nấu giả cầy đánh chén sạch, nên ông H. không giữ được tiêu bản nào làm kỷ niệm.

Giờ kiểm lâm quản lý bầy sói cẩn mật, công an thu giữ hết súng, nên ông H. không có điều kiện hạ sát sói cho đầy đủ “bộ sưu tập sát thú” của mình nữa.

Để làm rõ cuộc vây bắt, tiêu diệt hơn chục tên sói, loài thú hoang trong sách đỏ, trong tình trạng bảo vệ nguy cấp, tôi đã tìm về bản Hé để khai thác thông tin.

Người chứng kiến tường tận những lần chó sói tấn công giết hại trâu bò của dân bản Hé cũng như cuộc săn bắn chó sói của ông H. và đám thanh niên trai tráng trong bản là ông Lò Văn Niện.

Ông Niện có thâm niên 31 năm làm công an, 10 năm làm Trưởng Công an huyện Quỳnh Nhai, có cả tuổi trẻ sống trong rừng Sơn La để săn bọn gián điệp biệt kích nên ông biết nhiều chuyện, rất hiểu về giống chó sói ở rừng Quỳnh Nhai. Ông đã nghỉ hưu hơn chục năm nay và sống ở bản Hé.

Ông Niện bảo rằng, việc bắn chết sói là sai, là vi phạm pháp luật, nhưng đó cũng là chuyện cực chẳng đã.

Mỗi năm, đàn sói xơi mất trên dưới 20 trâu, bò của người bản Hé, năm nhiều mất tới 40 con, thiệt hại vô cùng lớn, nên không thể không tìm cách ngăn chặn.

Ông Niện cũng kể rằng, hôm tiêu diệt được một nửa đàn sói dữ tợn, dân bản Hé mở tiệc ăn mừng lớn. Đàn bà chuẩn bị xoong nồi, xô chậu, bát đĩa, đun nước sôi. Đàn ông mài dao, cắt tiết, vặt lông, đem thui rơm vàng óng, rồi mổ phanh bụng, xả thịt, chia mỗi người một phần đem về nấu nướng đánh chén cả tuần mới hết.

Ông kể: “Thịt chó sói tanh hơn thịt chó nhà, lại dai, nhàn nhạt, nhưng mọi người ăn ngấu nghiến, ăn sạch sành sanh, uống hết không biết bao nhiêu bình rượu pha tiết chó sói. Mọi người chén thịt chó sói hả hê để "rửa hận" cho đàn bò, đàn trâu nhà mình”.

Hiện tại, nhiều gia đình bản Hé vẫn giữ một vài chai rượu pha tiết chó sói. Nghe nói, rượu tiết sói có tác dụng rất tốt với bệnh xương khớp, đặc biệt là làm tăng sinh lực đàn ông.

Bà vợ ông Niện lôi từ trong tủ ra một chai nước đen sì và bảo đó là tiết sói pha rượu. Ông Niện pha loãng ra, mời mỗi người một chén nhỏ. Tôi thử một ngụm, nhưng suýt ói vì mùi tanh khủng khiếp.

Cũng theo ông Niện, sau cuộc tàn sát 11 “ác thú” chó sói, có lẽ bọn sói đã sợ, nên ít mò về giết hại trâu bò bản Hé. Nhưng vài năm sau, bọn sói quên vụ bị tiêu diệt, nên nó lại bắt đầu mò về.

Mới đây, nhà anh Lò Văn Phúng có một con bò cái bị chó sói đớp mất mông, đùi và xơi hết bộ lòng. Phúng bực mình lắm, muốn tổ chức đám thợ săn trong bản vào rừng diệt sạch sói, nhưng súng bị công an thu hết rồi nên đành bó tay.

Chuyện là, khi nghe tin người dân bản Hé bắn chết hàng loạt chó sói, công an và kiểm lâm đã tìm vào đòi xử lý đồng bào vì tội bắn giết động vật hoang dã có tên trong sách đỏ.

Dân bản đồng loạt đứng lên phản đối việc xử lý đồng bào. Lý lẽ họ đưa ra: “Nếu các anh đền cho đồng bào hơn trăm con trâu, bò bị sói xơi thịt, chúng tôi sẽ đền cả 11 con sói ác độc ấy cho các anh”.

Anh em công an, kiểm lâm nghe đồng bào nói thế thì không biết phải xử lý thế nào, thôi thì cứ tịch thu hết súng đạn rồi tính tiếp. Nhờ việc thu giữ súng đạn, mà đàn sói đỏ trong rừng Huổi Luông được bảo vệ. Nhưng mỗi năm vẫn có cả trăm trâu, bò hiến mạng cho bầy sói dữ.