Có lẽ chẳng thời nào không có người ăn mày. Càng có lẽ chẳng nước nào không có người ăn mày. Và, cũng càng có lẽ chẳng người nào dám chắc đời mình sẽ không bao giờ phải đi ăn mày. Gặp một tai nạn bất ngờ cụt chân, mù mắt, cơ thể tàn phế ... là rất có thể phải đi ăn mày. Thành ngữ ông cha ta truyền lại có câu :

" Ăn mày là ai ?

Ăn mày là ta

Đói cơm, rách áo

Hóa ra ăn mày "

Nghĩa là rất có thể ta, phải, chính ta sẽ có lúc sa cơ phải đi ăn mày. Vậy nhưng ở đời đã mấy ai nghĩ được như thế. Khi người ta giàu rất ít ai nghĩ rằng có lúc mình sẽ nghèo. Khi người ta đang thịnh, rất ít ai nghĩ đến lúc mình suy. Khi đang có chức, có quyền, rất ít ai nghĩ tới lúc mình nghỉ việc hết chức, hết quyền.

Một cô gái đang thì, nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành, rất ít khi nghĩ đến lúc mình xấu xí già nua. Nghĩa là có mấy ai nghĩ tới câu : " Ăn mày là ta ". Cho nên, khi họ giàu tiền tiêu không hết, thấy người nghèo dù đó là ruột thịt của mình, cũng tỏ ra khinh mạn. Khi đang có chức có quyền, họ hống hách, tự cho mình được phép sai khiến người khác, coi cấp dưới, coi những ai không chức không quyền như rơm như rác cho dù người đó nhân cách và trí tuệ hơn hẳn mình.

Khi một cô gái xinh đẹp đang ở thời kỳ lộng lẫy, bất luận chàng trai nào tới cầu hôn, cũng bị cự tuyệt một cách ngạo mạn. Rồi bỗng một ngày nào đó, anh nhà giầu nọ sa cơ, phá sản. Ngài quan to quyền cao chức trọng kia mất chức, hoặc đến tuổi nghỉ hưu. Cô gái nọ quá lứa ế chồng. mãi đến lúc đó họ mới thấm câu : " Ăn mày là ta ", thì than ôi, đã quá muộn!

Thời nhà văn Vích-to Huy-gô, có một cô quận chúa cực kỳ xinh đẹp. Biết bao chàng trai toàn loại công tử vương tôn tới cầu hôn. Họ quỳ mọp dưới chân mỹ nữ, tán tụng nàng. Nào trán em là bầu trời cao. Mắt em là ngôi sao sáng. Miệng em tươi như hoa nở. Giọng em trong như tiếng chim hót ... Cô gái được bao bọc bởi ánh hào quang của biết bao lời tán tỉnh sáo rỗng đó, cứ tưởng mình mãi mãi là tuyệt thế giai nhân. Bởi vậy cô càng kiêu ngạo. Nghe tin ấy, Vích-to Huy-gô cũng tới cầu hôn. Tất nhiên cô gái không biết đó là nhà văn lớn. Và, tất nhiên thôi, nhà văn lớn Vích-to Huy-gô bị cự tuyệt một cách ngạo mạn. Không hề phật ý, về nhà, Vích-to Huy-gô làm một bài thơ tặng nàng quận chúa, in trên một tờ báo. Đọc xong bài thơ đó, quận chúa bỗng giật mình hoảng hốt. Đó là bài thơ tả nàng quận chúa năm 70 tuổi, đầu bạc, răng long, da nhăn nheo, đầu gối quá tai, ế chồng, cô đơn, ngồi nghĩ mà tiếc vì đã bỏ qua biết bao mối tình đẹp đẽ ở thời xuân sắc. Nàng quận chúa xinh tươi kia vội vã viết thư mời Vích-to Huy-gô tới, nhưng nhà văn của chúng ta khước từ. Tới để làm gì ? Bởi những điều cần nói với nàng, mong nàng tỉnh ngộ, ông đã nói và nàng đã tỉnh.

Một ông giám đốc cậy thế, cậy quyền đạp bàn quát mắng nhân viên, ký quyết định kỷ luật cấp dưới một cách vô lý. Nhiều người nhẫn nhịn chịu. Không phải họ sợ ông, mà ngại cho cuộc sống của gia đình vợ con mình nếu mình mất việc. Lần ấy gặp một anh cấp dưới, nhưng anh ta được học hành, nhân cách và bằng cấp hơn hẳn ông. Anh ta nín nhịn nghe ông ta sỉ vả. Đợi ngài giám đốc nói hết, bấy giờ anh ta mới đứng lên, nhìn thẳng vào mắt ông, thủng thẳng : " Cuộc vui nào cũng đến hồi kết thúc. Chức quyền gì cũng tới lúc bàn giao. Hết năm nay chắc bác về hưu. Sẽ cùng ở khu tập thể với chúng tôi. Vui quá bác nhỉ ? " Nói xong anh ta bỏ ra. Ông giám đốc bỗng giật mình, trầm ngâm nghĩ tới những việc mình đã đối xử với cấp dưới, với anh em, hình dung những gì đang chờ mình phía trước ... !

Cho nên, hỡi những ai đang giầu có. Hỡi những ai đang lắm chức nhiều quyền. Hỡi những cô gái đang thời kỳ xuân sắc. Hỡi những người đang vận đỏ ... Mong đừng bao giờ coi thường kẻ ăn xin ... Hãy nên suy nghĩ câu thành ngữ :

 " ... Ăn mày là ta

Đói cơm, rách áo

Hóa ra ăn mày "