Người phụ nữ đông con nhất bản
Năm nay đã bước vào tuổi 90 nhưng mế Tăng Thị Mụi
vẫn giữ được một sức khỏe dẻo dai và tinh thần minh mẫn. Nhà mế trước ở tận bản
Pù Quăn cao chót vót, cách đây mười năm, hưởng ứng cuộc vận động của huyện Mường
Lát, cùng với nhiều hộ gia đình khác mế chuyển xuống nơi ở mới, sát con đường
vào thị trấn và Hạ Sơn cũng chính là cái tên được đặt ra để nhớ tới cuộc vận
động đó của địa phương. "Xuống đây thì chữa được cho nhiều người, đường đi lối
lại gần hơn nhưng phải leo núi mấy ngày trời mới tìm được nguyên liệu trên tít
đỉnh núi cao kia".
Đã 90 tuổi nhưng mế vẫn nhẹ nhàng chiêu từng giọt
rượu ra chiếc chén con và nâng li chúc sức khỏe nhà báo. "Rượu nhà nấu, rễ cây
chính tay má đi tìm và ngâm, uống cái này vào, gân cốt đỡ mỏi đỡ nhức, đặc biệt
tốt cho đàn ông". Mế cười móm mém "quảng bá thương hiệu". Khi chúng tôi đang
nâng li cùng người con trai mế Mụi thì ba anh chiến sỹ Biên phòng Mường Lát bước
vào cùng một người đàn ông. Hỏi ra mới biết, đó cũng là vị khách, ở tận mãi Lâm
Đồng, nghe tài chữa bệnh vô sinh của mế Mụi nên nhờ bạn vốn là Bộ đội Biên phòng
đóng quân tại Mường Lát dẫn lối tìm đến đây.
Không giấu giếm câu chuyện của mình, anh kể với
tôi, vợ chồng anh cưới nhau đã 7 năm nhưng chưa có con, thuốc chữa chạy cũng
nhiều và thực ra hôm nay tìm đến đây, anh cũng như người mang tâm lí "còn nước
còn tát và có bệnh thì vái tứ phương". "Tinh trùng của tớ chỉ được vài chục phần
trăm, không đủ để đậu thai, đó là Tây y kết luận thế" - anh nói với tôi nhưng
cũng là cách đưa thông tin cho mế. Cách thức chữa bệnh của mế Mụi cũng rất đơn
giản, mế bảo, bất kỳ ai đến đây mế cũng chia thành ba nguyên nhân. Thứ nhất là
do chồng, thứ hai là do vợ và thứ ba là do… cả hai.
Mế Mụi (giữa) mệnh danh là "vua biệt dược phòng the" nơi thượng nguồn sông Mã. |
Mế Mụi bảo, mế không có ghi chép xem đã bao nhiêu
người đến đây nhờ chữa bệnh nhưng số lượng người gọi điện đến cảm ơn thì nhiều,
nhiều đến mức mà tuổi này, má phải sắm cả một "con" điện thoại di động cho đứa cháu để nó trả
lời hộ. Những ngày lễ tết, con cái đến thăm, chúc sức khỏe mế, bản Hạ Sơn vui
như những ngày hội. 90 mươi tuổi nhưng thâm niên chữa bệnh vô sinh của mế chỉ có
cách đây vài chục năm.
"Nhà mế có truyền thống chữa bệnh lâu đời rồi nhưng tập tục của người Dao chỉ truyền lại cho con dâu hoặc con gái chứ không phải con trai. Ban đầu là những bài thuốc chữa đau lưng, mỏi gối, chữa đau dạ dày thông thường còn chữa bệnh vô sinh thì khác". Uống cạn chén rượu nhỏ, mế thủ thỉ rằng, người Dao muốn chữa bệnh vô sinh thì "học trò" bao giờ cũng phải đến hết tuổi sinh nở mới lĩnh ngộ được. Hay đúng hơn là sự lĩnh ngộ mới có hiệu nghiệm. Cũng chính vì vậy, trên năm mươi tuổi, đã qua tuổi sinh con, mế mới được mẹ chồng truyền lại cho bài thuốc này.
Và những vị thuốc bí truyền
"Chát chát, ngọt ngọt và nhăng nhẳng đắng…". Tôi mạo muội xin được nhấp thử một thang thuốc chống "bất lực" ở nam giới trong hũ thuốc đãi khách màu đỏ sậm của mế. Mỗi thang thuốc thường có ba lăm loại thảo quả bao gồm rễ cây, thân cây và hoa được tìm về từ những dãy núi xa tắp kia. Vừa chỉ tay về hướng những dãy núi cao ngất nằm chờn vờn trong sương giáp với nước bạn Lào, mế Mụi bắt đầu câu chuyện.
Ngày trước thì dễ tìm hơn nhưng bây giờ càng ngày
càng phải đi xa hơn nữa. Trong thang thuốc của mế Mụi, có thể thay thế được ở
vài ba vị nhưng dứt khoát không thể thiếu củ nâu sần (củ thuốc có thân dài hơn
củ nâu, vỏ sần sùi, chi chít những sơ dài cứng), thân cây Pằn Pắn và hoa Du Dẻ.
Mế Mụi bảo đó là ba vị thuốc chủ lực không thể thiếu để dung hòa và đóng vai trò
kết nối với tác dụng của ba ba vị thuốc còn lại. Nếu chỉ thiếu một vị thì dứt
khoát không thể thành công. Ba loại dược liệu đó cũng đặc trưng cho ba vị chủ
đạo của thang thuốc mế Mụi. Nâu sần vị đắng, cây Pằn Pắn vị chát và hoa Du Dẻ
thì mang vị ngọt.
Mế kể, có lần có mấy người khách từ Nghệ An tìm
đến nhưng nhà đang thiếu củ nâu sần, mế nhất quyết không bốc thuốc bởi mế biết
rằng, có bốc cho họ, hiệu quả cũng không được như mong muốn. "Ngày trước mẹ
chồng truyền cho, toàn truyền bằng miệng và đưa đến tận nơi để chỉ dẫn nên mế
cũng gọi theo tên gọi mà bà vẫn gọi thôi. Chứ không biết tên chính thức của nó
là gì". Mế nói vậy khi tôi mạo muội hỏi, trong Đông y những loại cây ấy có dễ
tìm và dễ nhân giống không.
Tiếp câu chuyện của mình mế Mụi bảo, sau khi chẩn
đoán bệnh thông qua những thông số mà bệnh nhân đưa ra hoặc đọc bệnh án mà bệnh
viện đã chẩn đoán mế mới bắt đầu có "phương hướng xử lí". Với căn bệnh vô sinh,
khi chồng hay vợ được xác định là "nguyên nhân chính" thì hướng tập trung sẽ
dành cho người ấy. (Nhưng "đối tác" uống cùng cũng chẳng sao bởi theo mế, những
loại thuốc này đều là thuốc nam, uống rất mát và có lợi). Trước khi uống thuốc,
người bệnh phải tuyệt đối kiêng ăn các chất tanh như tôm, cá, hải sản, kiêng
lạnh (là những đồ ăn có tính hàn, thậm chí cũng không được uống bia với đá
lạnh). Hạn chế uống rượu và ăn thịt chó vì đó là những thức ăn nhiều đạm, dễ làm
khí sinh hỏa, dễ hỏng việc.
Khi có kế hoạch cho việc sinh con, vợ chồng phải
tránh gần gũi một tuần lễ vì theo mế, đó là giai đoạn chuẩn bị "lực lượng tinh
nhuệ" cho trận đánh then chốt. Trung bình một lượt điều trị kéo dài hai tháng,
nếu lâu thì bốn tháng là "chiến dịch" kết thúc. "Chữa vô sinh là khó nhất nên
phải cầu kì như vậy, còn chữa bệnh "yếu", bệnh "bất lực", bệnh thiếu tiền đi chợ
thì đơn giản hơn. Thậm chí khi những vị thuốc chủ lực không đủ vẫn có thể cho
những loại rễ cây khác để thay thế mà hiệu quả vẫn đảm bảo."
Mế cười hóm hỉnh bảo với tôi. Chuyện gần chuyện
xa, mế bảo mế cũng không hiểu tại sao mấy năm gần đây, việc vô sinh lại diễn ra
ở nhiều cặp vợ chồng như vậy. "Không chỉ dưới xuôi đâu, trong huyện này cũng
không thiếu cặp vợ chồng gặp phải vấn đề về sinh đẻ". Rồi mế kể, chẳng đâu xa,
ngay tại bản Poọng (xã Quang Chiểu - Mường Lát) "cái Ẻ", "cái Le" đều từng nhiều
năm không có con và may mắn, uống thuốc của mế đã hiệu nghiệm (Chị Thào Thị Ẻ,
chị Sùng Thị Le đều lấy chồng lâu năm mà chưa có con, mấy năm trước uống thuốc
mế Mụi thành công nay đều nhận mế là mẹ nuôi).
Đã đi nhiều nơi trong huyện Mường Lát nhưng mế
Mụi bảo, các cây thuốc tập trung nhiều nhất là trên đỉnh Pù Quăn, đã chục năm
trời mế đều lấy thuốc trên đó nhưng bây giờ, khi số lượng người đến nhờ mế chữa
trị càng tăng thì đồng nghĩa với việc nguyên liệu sẽ ngày càng hiếm, đôi khi ở
tuổi này, mế vẫn phải sang đất Lào để tìm thuốc và mỗi chuyến đi phải kéo dài
mấy ngày trời. "Những lúc ấy mế phải nhờ con trai dìu đi và con dâu cũng phải đi
cùng bởi mấy vị thuốc này phải chỉ tận tay, nhìn thật kỹ mới không nhầm lẫn
được".
Hơn bốn mươi năm nay, hình ảnh người phụ nữ Dao
nhỏ nhắn, đôn hậu cặm cụi đi khắp rừng xanh núi đỏ vùng biên giới đã in đậm
trong tâm trí của nhiều người. Cũng hơn bốn mươi năm hành nghề, chữa cho biết
bao bệnh nhân từ đau dạ dày, đau lưng, mỏi gối nhưng mế Mụi, thực sự có duyên
với việc chữa bệnh vô sinh và "bệnh khó nói" của đàn ông.
Vậy nên mới có chuyện, trong những ngày lang
thang tại Mường Lát chúng tôi cũng đã gặp không ít những gia đình hành nghề bốc
thuốc Nam đã treo biển "thuốc gia truyền mế Mụi", đem những thắc mắc đến hỏi mế
thì mế bảo không phải. Bản thân mế chưa nhận một học trò nào và theo tập tục,
những bài thuốc này chỉ truyền lại cho con dâu, con gái trong nhà và dứt khoát
phải trên năm mươi tuổi thì mới học cho đặng. Và cũng theo chân truyền, làm công
việc này chữ Tâm, chữ Đức phải đặt lên hàng đầu. Chính vì vậy mà với mế Mụi, đôi
vợ chồng dù đôi khi chỉ đủ một chai rượu trắng hay một con gà gọi là có chút quà
thôi mế cũng vui vẻ cứu giúp.
Mà đôi khi chẳng có gì cũng chả sao. Mế cũng đã
gặp không ít những trường hợp như vậy nhưng thực tế, cũng có không ít đôi vợ
chồng dưới xuôi có điều kiện, khi mế chữa thành công họ cũng biếu mế tiền, quà.
"Bây giờ thì cái chân mế bắt đầu mỏi rồi" - Nụ cười đôn hậu mế bảo, việc lớn
nhất mấy năm nay mế đang làm là lên rừng cùng cô con gái và con dâu, mế đã ở
phía cuối của chặng đường dài và mế muốn truyền lại những bài thuốc này cho con
cái trong nhà.
Tính mế cẩn thận, dù cái chân đã mỏi, cái tay không còn nhanh nhưng mế vẫn muốn được đưa các con đến tận những nơi hoang thẳm để chỉ mặt đặt tên, để nhận biết, phân loại các loại cây cho chính xác, không nhầm lẫn. Mế không được học hành nhiều nhưng mế biết, làm nghề này, đôi khi chỉ một sơ suất nhỏ của mình cũng có thể dập tắt niềm hi vọng của những người khác…
Ngồi nói chuyện với Phó Chủ tịch xã Pù Nhi Hơ Văn Ta, ông cũng bảo, Pù Quăn là một trong những mảnh đất có vô vàn những dược liệu quý và người Dao, cũng là một tộc người có nhiều bài thuốc chữa bệnh nhất trong địa phương ông. Thậm chí tới đây, huyện Mường Lát cũng đang xây dựng kế hoạch thành lập trung tâm bảo tồn cây thuốc Nam quý trên địa phương mình. Và khi đó, không chỉ ông mà còn rất nhiều người khác nữa cầu mong cho mế Mụi vẫn còn sức khỏe, còn dẻo dai để tiếp tục công việc bốc thuốc cứu người…
+ PHẢN HỒI CỦA BẠN ĐỌC VỀ BÀI VIẾT:
- Săn đồ ăn 'hoàng cung' biếu dịp Tết (23/12/2011)
- Gạo bóng đẹp, “đậm đà” nhờ… thuốc diệt mối và chất tạo mùi (21/12/2011)
- Chợ chuột giữa thủ đô (19/12/2011)
- Vì sao xe gắn máy "bỗng dưng" cháy nổ ? (17/12/2011)
- Cuộc đời tướng cướp Bạch Hải Đường (15/12/2011)
- Những kiểu trị bệnh 'có một không hai' ở VN (07/12/2011)
- Phát điên vì tiền (05/12/2011)
- "Chợ hung khí" - Góc tối của giới trẻ (27/11/2011)
- Liều mạng với nghề săn... rắn độc (27/11/2011)
- Thú chơi ngọc nghiến bạc tỷ của dân 'quý tộc' (25/11/2011)
Video
Liên kết hữu ích
Tỷ giá ngoại tệ
Mã | Mua | Bán |
---|