Ăn lành

Nên theo chế độ ăn hài hoà chất bột, chất thịt, chất béo, đủ mà không dư thừa. Nhiều loại rau trái tốt cho sức khoẻ. Không ăn quá mặn, quá ngọt, quá nóng cháy. Cá tốt hơn thịt. Dầu thực vật tốt hơn mỡ động vật. Đừng lậm fast food, không sa đà làng nướng.

Nhiều rau trái, các loại ngũ cốc còn nguyên, các thứ củ và các loại hột mang đầy các vitamin, các muối khoáng thiết yếu và các vi chất không có trong các viên thuốc bổ đa vitamin. Là nguồn chất xơ dinh dưỡng, giúp tránh táo bón, giúp ruột bớt hấp thụ các độc tố trong chất thải. Nên ăn nhiều rau trái mỗi ngày và mỗi bữa ăn. Nhiều màu, đậm màu càng chứa nhiều vitamin, nhiều vi chất và chất kháng oxid hoá. Dinh dưỡng kiểu này làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch và các bệnh mạn tính khác. Giúp thay đổi mỗi bữa ăn, vui mắt, thơm tho.

Chọn chất béo lành. Các chất béo cần để nuôi não, tim và các tế bào cùng với tóc, lông, da, móng. Thức ăn giàu omega-3 (DHA và FPA) đặc biệt quan trọng giúp giảm bệnh tim mạch, cải thiện tính tình và ngừa trầm cảm. Thêm dầu thực vật: đậu phộng, ôliu, avocado (bơ), các hột bí, hột mè, hạnh nhân. Chọn mỡ của các loài cá chứa omega-3 và omega-6: cá hồi, cá mòi, cá basa. Tránh các thức ăn không lành: mỡ động vật (trong thịt đỏ và sản phẩm sữa nguyên).

Đừng ăn mặn quá để tránh huyết áp cao và nhiều bệnh khác. Tránh bớt các món muối mặn, làm dưa: khô mắm muối mặn, thịt cá xông khói, cải dưa, cà pháo mắm tôm… Tránh các loại chíp khoai tây, bắp rang mặn… Giảm từ từ độ mặn trong bữa ăn.

Ngủ được là tiên trên đời

Giấc ngủ thật quý

Thiếu ngủ đời người ngắn lại. Những người ngủ ít hơn 6 giờ/ngày thì có nguy cơ 12% chết sớm trước 65 tuổi so với ngủ 6 – 8 giờ/ngày (tháng 5.2010, đại học Warwick, Anh và đại học Federico 2, Ý). David Summers thuộc nhóm nghiên cứu nhận định: “Văn hoá phương Tây đã sai lầm khi kéo dài ngày ra, coi nhẹ giấc ngủ ngon và biểu dương những ai lo làm việc chỉ ngủ năm hoặc sáu giờ mỗi ngày như là các anh hùng”. Mất ngủ kinh niên liên hệ sự teo não: độ đậm đặc chất xám nhót bớt ở những vùng não chịu trách nhiệm quyết đoán và nghỉ ngơi. Ngủ thiếu dễ bị nhiều bệnh: tăng trọng và béo phì, tăng nguy cơ áp huyết cao và bệnh tim mạch.

Giấc ngủ thật quý. Khi ngủ chúng ta không biết gì, bộ óc lại rất bận bịu. Giấc ngủ cần cho não tăng trưởng và phát triển. Khi ngủ chúng ta học: bộ óc kết nối các thông tin mới và sắp xếp vào bộ nhớ lâu dài. Ngủ ngon ngủ đủ, cơ thể tiết ra nhiều chất quý như hormon mêlatônin điều tiết ngủ thức và hormon vỏ thượng thận kiểm soát stress, hormon tăng trưởng rất tuyệt, sau giai đoạn tăng chiều cao ở tuổi trẻ, còn lo giúp tái tạo các mô, các tế bào. Ngủ đủ da mịn màng tươi sáng.

Bao nhiêu cho đủ là tuỳ người, và tuỳ lúc trong đời người. Người lớn nên giữ giấc ngủ trung bình 7 – 8 giờ, ít nhất là sáu giờ mỗi ngày. Ngủ hơn 9 giờ/ngày thì có 30% nguy cơ chết sớm. Khi người ta ngủ, mêlatônin được tuyến tùng nhả ra tới đỉnh cao khoảng 2 giờ sáng, lúc ngủ say và giảm dần từ 5 giờ đến 10 giờ sáng. Tốt nhất nên ngủ từ 9 – 10 giờ tối đến 4 – 5 giờ sáng, trung bình 7 – 8 giờ/ngày. Suốt tuần thiếu ngủ, buổi sáng cuối tuần nán thêm một hoặc hai giờ ngủ rất quý.

Tập đều

Tập thể dục, tốt cả thân tâm. Cứ bước đều, cứ đạp xe liên tục. Vận động giúp dưỡng não. Khi vận động máu đổ về một vùng của não đặc trách về trí nhớ nằm trong vùng hải mã. Não tiết ra nhiều chất. Sự gia tăng serotonin và dopamin, cùng endorphin làm cho người thấy sảng khoái. Mười phút tập nhẹ cũng giúp tinh thần thơ thới. Tập luyện cường độ cao dễ làm tăng endorphin. Thường xuyên tập luyện, tâm thần giữ được tốt vào lúc tuổi cao nhờ endorphin. Tập luyện làm giảm béo phì, giảm nguy cơ các bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường, huyết áp cao và ung thư ruột. Còn nữa: giảm đau khớp, bớt trầm cảm, tốt xương khớp, đẹp dáng vóc.

Hít thở thâm sâu. Hít thở bình thường chỉ dùng một phần của lá phổi. Phải hít thở thâm sâu mới dùng gần trọn các lá phổi, cơ hoành tích cực xoa bóp nội tạng gan, lách, bao tử – ruột… Phổi là một cái lọc tuyệt vời. Cơ thể vận động, phổi thải mạnh khí CO2 cho chúng ta thêm khí O2. BS Nguyễn Khắc Viện bậc thầy dưỡng sinh có bài Vè tập thở thật hay.

Đều đặn. Tập 30 – 60 phút mỗi ngày tuỳ theo người, theo hoàn cảnh. Đi bộ, chạy bộ, bơi lội, chơi thể thao đều tốt. Không cần những động tác cầu kỳ nhưng nên tập đều đặn. Mưa dầm thấm đất.

Sống vui

Tập thể dục, tốt cả thân tâm

Sức khoẻ là vàng, có khoẻ mới vui. Vui sống làm người khoẻ ra.

Sống vui não bén nhạy. Cái già không tránh được, nhưng sự minh mẫn tinh thần thì không cứ. Những lựa chọn của chúng ta về công việc, vui chơi, ăn uống, giao tế, thư giãn sinh hoạt tinh thần có ảnh hưởng sâu sắc trên khả năng chúng ta giữ sự bén nhạy trí não ở tuổi già. Năm 2009 viện Sức khoẻ Hoa Kỳ nghiên cứu thấy phần lớn người già suy giảm nhận thức nhưng có đến một phần ba không hề hấn. Những người càng dùng trí óc nhiều: đọc sách, viết lách, chơi bài, chơi cờ, chơi nhạc, bàn luận thì càng chậm bị lẫn. Hoạt động trí não và cọ xát xã hội giúp não trẻ.

Mềm dẻo bộ óc. Trước kia người ta cho rằng bộ não chỉ mềm dẻo ở tuổi thơ, sau đó mọi việc được an bài. Mỗi người có một số nơron nhất định, mất đi thì không có bù đắp. Bây giờ người ta biết não có tính mềm dẻo, có khả năng thay đổi suốt đời và sản sinh các nơron mới để thích ứng với môi trường, hoàn cảnh. Science News (19.10.2009): nhóm của tiến sĩ Gary Small đại học San Francisco thấy dùng internet có thể gia tăng chức năng của não cùng sự nhận thức ở người trung niên và lớn tuổi. Lướt web khôn ra.

Stephen Hawking mắc bệnh teo cơ năm 21 tuổi. Ông vừa kỷ niệm sinh nhật 70. Luôn trên xe lăn có gắn laptop và giao tiếp nhờ một máy nói, ông thấy các lỗ đen trong vũ trụ. Sức mạnh tinh thần và phần thể chất còn lại đã giúp ông thành người bệnh teo cơ thọ nhất với vô vàn cống hiến.

Một tiếng cười hơn mười thang thuốc bổ. Cười kích thích sự sản xuất endorphin, giúp cơ thể thấy phơi phới, giảm bớt cơn đau và chống lại tác hại của stress. Tiếng cười làm tăng sức khoẻ, làm mạnh hệ miễn dịch, tái tạo năng lượng. Cười che chở cho con tim, cải thiện chức năng các mạch máu, làm khí huyết lưu thông tốt, giúp tránh đột quỵ và các bệnh tim mạch khác. Đùa vui hài hước làm nhẹ gánh tâm sự nặng trĩu trong lòng, nối kết mọi người.

Mong đáp lại được phần nào tấm thạnh tình của bà con. Đây là thuốc nội (từ trong cơ thể), mà là thuốc quý. Không tốn tiền mua nhưng phải biết dùng. Nên gom cả các vị ăn lành – ngủ đủ – tập đều – sống vui cho trọn bài thuốc, mới thật hay!